جاذبه های گردشگری كرمانشاه

كرمانشاه یكی از كهن ترین شهرهای ایران است و در دوران باستان نام هایی چون الیپی، كانبادین و قرمسین به آن اطلاع می شد و بعدها نام كرمانشاهان و كرمانشاه به خود گرفته است. كلمه كرمانشاه نخستین بار در حدود سال 279 ه.ق توسط بان فقیه همدانی در كتاب «مختصرالبلدان» به كار رفته است.

استان كرمانشاه یكی از استان های غربی كشور است كه از پرجاذبه ترین مناطق كشور به شمار می آید. اگر اهل گردش و سفر باشید به هر بهانه ای و از هر مسیری كه وارد این استان شوید با دیدنی ها و جاذبه های كم نظیری رو به رو می شود. این استان از نظر وسعت هفدهمین استان كشور محسوب می شود. از شمال با استان كردستان، از جنوب با استان لرستان و ایلام، از شرق با استان همدان و از غرب با كشور عراق همجوار است و حدود 330 كیلومتر مرز مشترك با كشور عراق دارد.

استان كرمانشاه 24998 كیلومتر مربع مساحت دارد و براساس آخرین تغییرات در 1390 از 14 شهرستان، 31 شهر، 31 بخش و 86 دهستان تشكیل شده است. جای جای این استان دارای آثار با ارزش طبیعی، تاریخی و معنوی است. در هر یك از شهر های اسلام آباد غرب (شاه آباد)، بیستون، پاوه، تازه آباد، ثلاث باباجانی، جوانرود، دالاهو، روانسر، سرپل ذهاب، سنقر، صحنه، قصرشیرین، كرمانشاه، كرند غرب، كنگاور، گیلانغرب و هرسین می توان آثاری از پیشینیان یا اثری طبیعی را مشاهده كرد.

زبان و گویش
زبان بییشتر مردم این استان كردی است كه با لهجه ها و گویش های مختلف از جمله كلهری، گورانی، اورامی، جاقی و لكی سخن می گویند و زبان مردم شهرستان سنقر تركی سنقری است كه با سایر گویش وران آذری و تركی در كشور متفاوت است. در شهر كرمانشاه فارسی كرمانشاهی كه گفته می شود بیش از 700 سال پیشینیه دارد متداول است و بخش بزرگی از مردم شهر كرمانشاه به این گونه از زبان فارسی سخن می گویند.

ایل ها و اقوام
ایل های بزرگ كرد ایران از جمله ایل كلهر، ایل زنگنه، و ایل گوران، ایل سنجابی و ایل قلخانی در استان كرمانشاه مستقر هستند. از نظر مذهبی و آیینی هم می توان كرمانشاه را بهشت ادیان و باورها دانست. چرا كه دارای گونه گونی بسیار زیادی است. به طور مثال پیروان مذهب شیعه، سنی، اهل حق (بارسان) و آیین های عرفانی مانند نعمت اللهی همچنین پیروان مذهب ادیان یهودی، مسیحی (ارمنی و آشوری) در این استان همزیستی دارند.

هر یك از اقوام و ایل ها دارای مراسم و آیین های مختلفی هستند كه مورد توجه گردشگران قرار گرفته است و می تواند به عنوان میراث ناملموس و معنوی به عنوان ظرفیت گردشگری استفاده شود.

معبد آناهیتا
در استان كرمانشاه حدود 4 هزار اثر تاریخی شناسایی شده كه تنها حدود 700 اثر آن به ثبت آثار ملی رسیده است و بیستون به ثبت اثر جهانی رسیده است. یكی از راه های دسترسی به استان كرمانشاه بزرگراه همدان به كرمانشاه است و بیشتر گردشگران از این مسیر وارد استان می شوند.

در گذر از این مسیر می توان در شهر كنگاور توقف و از محوطه معبد آناهیتا بازدید كرد. بنای این معبد در مركز شهر كنگاور است. برخی این بنا را معبد آناهیتا الهه یا ایزد بانوی آب دانسته اند برخی هم آن را كاخی نیمه تمام از دوران ساسانی می دانند به هر حال یكی از جاذبه های زیبایی استان كرمانشاه است.

صحنه، پایتخت موسیقی عرفانی ایران
صحنه یكی از شهرهای زیبای استان كرمانشاه در مسیر كنگاور به بیستون واقع شده است. سراسر خیابان های این شهر پوشیده از درختان چنار كهنسال است كه طراوت خاصی به محیط بخشیده است.

 مردم خوب این شهر بیشتر اهل عرفان و موسیقی هستند، به سختی می توان صحنه را پایتخت موسیقی عرفانی كشور دانست. بیشتر تنبورنوازان ایران از این شهر برخاسته اند. پس از بازدید شهر زیبای صحنه و سراب صحنه می توانید از كباب این شهر بخورید و خاطره ای خوش از سفرتان را رقم بزنید. 

 محوطه تاریخی بیستون
محوطه باستانی بیستون تنها مجموعه و اثری از استان كرمانشاه است كه در فهرست جهانی ثبت شده است. از كوه بیستون در متون تاریخی با نام های بغستان، بهستان و بهستون یادشده است.

 این مجموعه دارای آثار كم نظیری است. نقش برجسته و كتبیه داریوش از آن جمله است. این نقش برجسته مربوط به دوره هخامنشی است، همراه سنگ نگاره داریوش اول كتیبه ای وجود دارد كه یكی از آثار ادبی دوره تاریخی به شمار می رود.

مجسمه هركول
در محوطه تاریخی بیستون نقش برجسته دیگری وجود دارد كه به مجسمه هركول معروف است. این اثر سال 1337 در زمان احداث جاده همدان كرمانشاه شناسایی شد و مربوط به دوره اشكانیان است.  

 مرد نیرومندی كه لم داده و نشسته و به آرنج چپش تكیه كرده است و پیاله ای به دست گرفته است. در پشت این مجسمه نیز سنگ نگاره هایی وجود دارد كه تكمیل كننده آن است.

كاروانسرای شاه عباسی بیستون
كاروانسرای شاه عباسی بیستون در پای كوه بیستون و فرهادتراش خودنمایی می كند. این كاروانسرا به سبك چهار ایوانی ساخته شده و بیش از 3 هزار متر مساحت دارد. در چهار گوشه این بنا برج هایی قرار دارد كه بر زیبایی آن افزوده است. آغاز ساختن این كاروانسرا در زمان شاه عباس بوده و تا دوره شاه سلیمان طول كشیده است.

 در سال های اخیر بنا مرمت شد و این روزها به بخش خصوصی واگذار شده تا تبدیل به هتل شود. علاوه بر آثار یادشده كتیبه شیخ علی خان زنگنه، كاروانسرای ایلخانی و آثار دیگری در محوطه بیستون وجود دارد كه از دیدن آنها نمی توان چشم پوشی كرد.

طاق بستان
مجموعه تاریخی طاق بستان در دامنه كوهی به همین نام واقع شده است. در این محوطه آثاری از دوره ساسانی از جمله سنگ نگاره اردشیر ساسانی، دو ایوان سنگی و آثاری از دوره قاجار برجا مانده است.

در كنار این سنگ نگاره ها و آثار چشمه ای وجود دارد كه در سال جاری خشك شده است و به گفته كارشناسان علت خشك شدن این چشمه برداشت بی رویه از آب های زیرزمینی اطراف محوطه است.    

 سوغات كرمانشاه
بازار سنتی كرمانشاه همه ساله میزبان میلیون ها گردشگر داخلی و خارجی است. بازار كرمانشاه از بزرگ ترین بازارهای ایران است و گفته می شود بیش از 200 سال قدمت دارد. این مجموعه تاریخی دارای 19 راسته بازار است و آثاری مانند تكیه معاون الملك، تكیه بیگلربیگی، مسجد عمادالدوله، موزه های پوشاك استان كرمانشاه و موزه خط و كتاب در نزدیك بازار قرار گرفته است.

معروف ترین سوغاتی كه از كرمانشاه می توان خزید نان برنجی و نان خرمایی است. هرچند این شیرینی ها در همه جای كرمانشاه وجود دارد اما مرغوب ترین نان برنجی و نان خرمایی را در بازار سنتی كرمانشاه می توان تهیه كرد. نان برنجی كرمانشاه این روزها شهرت منطقه ای ییدا كرده و نه تنها به استان های دیگر صادر می شود، بلكه در استان های دیگر هم تهیه می شود و به فروش می رسد.

علاوه بر نان برنجی و نان خرمایی، كاك، روغن كرمانشاهی، سقز كردی و تخمه سنقری را هم می توان نام برد كه در شهرهای دیگر ایران زبانزد است.  

هنرهای سنتی
هنرهای سنتی استان كرمانشاه در عین زیبایی تنوع خاصی دارد كه می توان به گلیم بافی، موج بافی، پرده بافی، جاجیم بافی، قالی بافی، نمدمالی، گیوه كشی، چیغ بافی و قلم زنی اشاره كرد. چاقوسازی و هنرهای ظریف فلزی در شهرهای سنقر و كرند بسیار معروف است.

گیوه های این استان نیز با استان های آذربایجان غربی و كردستان متفاوت است. هم گیوه زنانه تولید می شود و هم دمپایی گیوه ای بافته می شود. ای استان یكی از مراكز مهم ساخت سازهای سنتی ایران است و تار، سه تار، تنبور و دف بیشتر از سایر سازها ساخته می شود.

غذاهای كرمانشاهی
به حرارت می توان گفت استان كرمانشاه از نظر تنوع غذایی می تواند با استان های شمالی كشور رقابت كند. دنده كباب، خورشت خلال بادام كرمانشاهی، آش عباسعلی، آش دوغ، آش ترخینه (دوینه)، سیب پلو، شامی كرمانشاهی و ده ها نوع غذای دیگر را می توان نام برد كه تحسین هر انسان صاحب ذوقی را بر می انگیزد. به خصوص وقتی با روغن كرمانشاهی پخته می شود.

خورش خلال بادام
برای تهیه خورش خلال، گوشت را به صورت قیمه نسبتا درشت و هم اندازه خرد می كنند با كمی روغن و پیاز رنده شده و زردچوبه تفت می دهند. بعد روی آن آب می ریزند و روی حرارت ملایم می گذارند. اگر بخواهند خورش خوش رنگ شود بهتر است وقتی به جوش آمد كف روی آن گرفته شود.

یك ساعت مانده به پایان پخت، آرد را با كمی روغن سرخ كرده و به خورش اضافه كنید. سپس خلال بادام را در كمی گلاب یا آب نیم گرم یا زعفران دم كرده به مدت نیم ساعت خیس می كنند و نمك و رب و لیمو عمانی و خلال بادام را هم در خورش می ریزند. زرشك خیس شده را به خورش اضافه می كنند و در پنج دقیقه آخر زعفران و روغن حیوانی و پیاز داغ و زرشك سیاه به خورش اضافه می شود. این خورش در استان كرمانشاه طرفداران زیادی دارد و در مراسم ها و مهمانی ها به ویژه عروسی ها استفاده می شود در بیشتر رستوران های شهر تهیه می شود و به تازگی در مراكز تهیه غذای كرمانشاه هم موجود است. اما مرغوب ترین و متنوع ترین خورش ها را در رستوران های اطراف طاق بستان می توان خورد.  

دنده كباب كرمانشاهی
دنده كباب یكی از كباب های ایرانی است كه به نام كرمانشاه شناخته شده است. رب گوجه، آبلیمو، نمك، فلفل، روغن، زعفران و یك تكه گوشت دنده گوسفند تقریبا به وزن 700 گرم تهیه می شود. گوشت را می برند، همزمان سه تا چهار سیخ با سیخ های كباب كوبیده به صورت عمودی داخل گوشت می كنند سپس با پشت یك كارد تیز با ضربات پشت سر هم محكم به گوشت ضربه وارد می كنند. بعد از آن گوشت را به مدت چند ساعت به همین حالت در یخچال می گذارند.  

 از قبل مقداری روغن را درون ظرفی داغ می كنند و سپس رب گوجه را به آن مقدار زیاد در آن ریخته و سرخ می كنند سپس نمك، كمی فلفل و آبلیمو و زعفران اضافه می كنند. موقع كباب كردن در حرارت متوسط دنده را روی آتش گذاشته و همزمان با فرچه از سس غلیظ مدام به روی دنده می زنند تا زمانی كه كباب آماده شود و دوباره در لحظه پایین آوردن كباب هم دوباره سس روی گوشت مالیده و سریع در نان می گذارند و با پیاز و لیموترش با نارنج تزیین می كنند. دنده كباب هم بیشتر در اطراف محوطه تاریخی طاق بستان تهیه می شود.

در كرمانشاه كباب های دیگری هم تهیه می شود از جمله كباب سه سیخ سنقر. این كباب در شهر سنقر كلیایی از شهرستان های كرمانشاه متداول بود اما رفته رفته آوازه آن تا كرمانشاه رفت و در گذشته برای خوردن این كباب از شهرهای مختلف به سنقر می رفتند. این روزها در برخی رستوران های كرمانشاه هم عرضه می شود. برای تهیه كباب سه سیخ كه در سنقر به برگ معروف است از چربی و پیاز كمتری استفاده می شود و به جای یك سیخ كباب از سیه سیخ استفاده می شود و بسیار خوشمزه است.

از رستوران های معروف كرمانشاه به رستوران تخت جمشید در طاق بستان، رستوران سه كاج در میدان شهرداری و رستوران سنتی در خیابان گلستان می توان اشاره كرد.

تكیه بیگلربیگی
این بنای زیبا در محله قدیمی فیش آباد كرمانشاه واقع شده است. این تكیه در دوره قاجار توسط عبدالله خان بیگلربیگی ساخته شده و یكی از جاذبه های آن آینه كار ایوان اصلی بناست.

 در این بنا علاوه بر جذابیت معماری خاص دوره قاجاریه می توان از موزه هایی كه در داخل آن ایجاد شده بهره برد. موزه خط و كتابت كه از كم نظیرترین آثار در آن استفاده شده است و موزه پارینه سنگی و انسان شناسی كرمانشاه كه آثار پیش از تاریخ آن را در كمتر جایی از موزه های دنیا می توان دید در این مجموعه قرار دارد. 

 تكیه معاون الملك
تكیه معاون الملك متعلق به دوره قاجار است كه به دستور حسین خان معاون الملك جد استاد معینی كرمانشاهی ساخته شده است و دارای سه بخش حسینیه، زینبیه و عباسیه است. این بنا در محله آبشوران قدیم و خیابان شهید حدادی قرار دارد. اهمیت این بنا به كاشیكاری آن است، كاشی هایی با مضامین تاریخی و مذهبی كه از دوره تاریخی تا زمان احمدشاه قاجار را به تصویر می كشد، همچنین از مجالس مذهبی و حماسی نیز در جای جای این بنا كاشی های نصب شده است.

قبر بناكننده این مجموعه در ضلع جنوب شرقی زینبیه درون اتاق كوچكی قرار گرفته است و بخشی از بنا را به موزه مردم شناسی كرمانشاه اختصاص داده اند كه آثار گوناگونی در این حوزه به نمایش درآمده است.    

 نام برخی جاذبه های گردشگری كرمانشاه
مسلما پرداختن به حدود 4 هزار اثر تاریخی و طبیعی در مطلبی كوتاه نمی گنجد. استانی كه دارای ده ها سراب و غار كم نظیر است و صدها اثر تاریخی كمتر شناخته شده دارد نیاز به معرفی مفصل ترین دارد. هدف یادآوری گوشه ای از شكوه و زیبایی این سرزمین است.

به همین دلیل تنها به نام تعدادی از این آثار گرانبها اكتفا می كنیم. باغ گل كرمانشاه، باغ پرندگان كرمانشاه، سراب نیلوفر، پارك كوهستان، سراب قنبر، مسجد عمادالدوله، حمام و مسجد شهبازخان، مسجد شافعی ها، امام زاده ابراهیم در پارك شرقی طاق بستان، امام زاده باقر بیستون كرمانشاه، تپه و شكارگاه خسروپرویز، كوهستان پراو و عمیق ترین غار جهان به نام غار آبی آسیا، روستای تاریخی هجیج، شهر هزارماسوله پاوه، بازار ارزانی جوانرود، سراب روانسر، طاق گرا، آبشار پیران (ریجاب) بلندترین آبشار كشور، سراب صحنه، سراب سنقر، سراب هرسین، سراب گیلانغرب، نخلستان ها، آثار باستانی چهار قاپی در شهرستان قصر شیرین، روستای زیبای گره بان، روستای زیبای پالنگان، روستای شمشیر پاوه و...